LAN HUỆ - chu kì chăm sóc

AMARYLLIS / LAN HUỆ - CHU KÌ CHĂM SÓC link  link  link  link  link link 

Hippeastrum sp.
Family: Amaryllidaceae / Liliaceae

Đặc điểm: 

-được xem như cây nhiệt đới /tropical plant

-nở hoa theo chu kì hàng năm

-không chịu đựng được mùa đông băng giá (như vùng ngoại ô Newyork > trồng trong nhà vào mùa đông băng giá)

-có thể trồng trong nhà

-thích bộ rể bị bó chật chội (chậu trồng chỉ cần rộng sao cho củ cách vách chậu 3-5cm là được)

-không chịu úng gốc

-với sự chăm sóc thích hợp thì mỗi năm mỗi ra hoa.
-trồng bằng củ hoặc bằng hạt.
-củ có thể bảo quản nơi khô mát tối đa 6 tuần (có thể cất giử ở tủ lạnh - trong ngăn đựng rau *KHÔNG bảo quản trong tủ lạnh có chứa TÁO >>gây cằn cỗi, giảm khả năng phát triển, khả năng ra hoa  link link)
-sau khi ngủ đông, Lan Huệ cần nhiệt độ ấm áp để phát triển vòi bông

Bắt đầu trồng: cho cả 2 trường hợp:
- cho củ đã trưởng thành
- cho trường hợp ép củ trổ bông khác với chu kì thông thường ( 6-8 tuần
CHUẨN BỊ

 -chọn chậu: đối với củ trung bình thì chỉ cần chậu có đường kính15 - 20cm, phải có lổ thoát nước.
 -chọn đất trồng: độ pH thích hợp là 6.0 đến 6.5, đất giàu chất hữu cơ sẽ giúp tăng trưởng tốt nhất, đất pha cát hoặc pha đất sét cũng được nhưng cần thoát nước tốt. 
KHÔNG pha trộn vỏ thông vào đất trồng  link (Never use fresh manure or pine bark as a part of the medium)
 -chọn vị trí trồng: nhiều nắng, nhưng nắng sáng thì tốt nhất, nên có chút ít bóng râm nếu trồng chỗ nhận nắng chiều. Trồng chỗ thiếu nắng cây vẫn sống nhưng khả năng cho bông giảm hoặc không ra bông mỗi năm.
 -phân bón:
        DÙNG phân tan chậm / slow- release fertiliser 5-10-10 hoặc 6-12-12 
bón chia làm 3 đợt:

đợt 1 vào đầu mùa Xuân, đợt 2 lúc vòi bông cao khoảng 15 - 20cm, đợt 3 khi vừa dứt bông

        và tốt nhất là dùng phân dạng lỏng/ liquid fertiliser  (link)
       KHÔNG dùng phân xương /bone, phân chưa hoai mục
BẮT ĐẦU

*nếu bắt đầu từ củ mới đào lên hoặc mua củ giống chưa trồng vào đất
     -tách bỏ lớp vỏ khô, rể hư...cố gắng không làm xây xát củ > để chổ khô ráo mát mẻ, không khí lưu thông ít nhất là vài ngày ... mục đích giúp cho vết cắt khô lại nhằm tránh bị thúi rể hoặc thúi củ lan huệ.

*bảo quản nơi khô mát có thể để nhiều ngày mới trồng lại và không nhất thiết phải để tủ lạnh 

*nếu là củ khô (củ tồn trử) thì nên đễ củ trên nước 1 ngày cho rể hút nước trước khi trồng xuống đất,chỉ dùng nước bình thường không có pha thêm chất dinh dưởng.

Mẹo:

-chọn cái ly nhỏ hơn củ một tí, miệng ly sẽ là kệ nâng đở phần củ, dùng cái ly trong suốt để dể kiểm soát mực nước sao cho lượng nước chỉ ngập phần rể mà không ngập đế củ

-cũng có thể dùng hộp takeway > soi lổ bên thành hộp > xiên 2 cây tre loại dùng xiên thịt BBQ để giúp giử đế của củ lan huệ nằm trên mức nước, chỉ phần rể tiếp xúc với nước.

Nếu lở tay khi đào phập vào củ, thậm chí làm mất cả đế củ,
 thì cũng có thể trồng lại, 
nhưng thời gian để chổ mát & chỗ khô ráo dài hơn để đảm bảo chỗ bị trầy phạm thật sự khô, 
xem như thật lành vết thương rồi mới đặt trên đất ẩm chỗ mát có ti tí ánh sáng buổi sáng > thật sự trồng xuống đất khi thấy ló rể.

Củ Lan Huệ dể bị thúi nếu vết trầy xướt chưa khô mà bị tiếp xúc với môi trường ẩm nước.

Mẹo: dùng mật ong để phết lên chỗ bị trầy xướt (mật ong giúp chống vi khuẩn) link

 *nếu bắt đầu từ củ tồn trử từ tủ lạnh
  để củ lan huệ lên nước ấm trong vài giờ (link) (dùng cái ly để dể kiểm soát mực nước sao cho lượng nước chỉ ngập phần rể mà không ngập đế củ)

TRỒNG
- không cần trộn phân bón vào trong đất trước khi trồng, nếu cần thiết thì chỉ nên trộn thêm tí xíu phân NPK vào lớp đất phía đáy chậu (cở 1/2 muỗng cà phê) , phải phủ thêm một lớp đất không có pha trộn phân bón lên trên sao cho củ không chạm lớp đất có phân bón
- lấp 2/3 của củ chìm trong đất (phần cổ của củ phải trên mặt đất để tránh cho nước không đọng ở đọt làm thúi củ).

Chậu này có 2 điểm chưa đúng bài bản:
-phần củ trên mặt đất hơi nhiều: phần củ nên trên mặt đất theo tỉ lệ 1/3. Nói chung, không lấp cả củ xuống đất 

-phần cổ của củ cao quá, nên cắt thấp hơn

    - nếu ép cho ra hoa theo ý muốn thì nên cắt tới vạch như trong hình vì phần trên là lá, chúng sẽ khô dần và bong ra, sẽ làm giảm đẹp (khi cây trổ bông thì phải khéo tay khi tỉa, không tỉa cũng không sao, nhưng tỉa sạch thì chậu hoa trông xinh hơn)...không cắt quá sát với củ làm mất đi các mầm bông.

   -nếu trồng để chuẩn bị cho mùa mới thì không cần thiết phải chú ý cắt đến đâu vì chúng sẽ được tỉa tót khi chuẩn bị đón bông mùa mới.

NƯỚC  và VỊ TRÍ

- mấy ngày đầu mới trồng nên để chậu hoa ở nơi có nhiệt độ bình thường (không để nơi lạnh vì đây là cây có nguồn gốc nhiệt đới, mát quá sẽ chậm ra hoa)

- sau vài ngày  thì để chậu hoa nơi có nhiều nắng sáng là tốt nhất, núp tí tí nếu như nhận nắng chiều

- khi hoa nở nên để chậu hoa nơi mát, nơi có bóng râm để hoa lâu tàn

Chỉ tưới 1 lần khi vừa mới trồng xuống. Tránh tưới nước trên cổ của củ. Chỉ tưới nước khi mầm xanh xuất hiện hoặc chỉ tưới khi thấy đất bị khô nhưng chỉ 1 lần / tuần. 

Củ Lan huệ cần độ ẩm để tái tạo rể nhưng dư nước sẽ làm cho thúi củ hoặc bị còi cọc cằn cổi hoặc chỉ phát triển lá link

Mẹo:  rải lớp sỏi trên  dĩa nhựa dùng cho BBQ (cũng có thể tận dụng các vỉ đựng thịt) và đặt chậu hoa lên đó, nước trong dĩa sẽ cung cấp độ ẩm cần thiết cho việc tái tạo rể. 

Chì 3 ngày mới tưới 1 lần khhi mầm lá hoặc mầm hoa xuất hiện với màu xanh lá (cho ngón tay vào sâu  2cm, nếu thấy đất khô thì mới tưới)

Mẹo: cho chậu vào trong thau hay bất kì vật có thể chứa nước với mực nước ngập 1/2 của chậu hoa và khi thấy lớp đất bề mặt đủ ẩm thì đem chậu ra ngoài (khoảng 15 phút)

TRỔ BÔNG

- đối với củ đã cho ngủ đông thì sau 6 đến 8 tuần kể từ ngày trồng xuống đất lại thì sẽ có hoa (tuỳ theo nhiệt độ, củ lan huệ sẽ trổ bông sớm hoặc trể hơn 52 ngày) nhiệt độ thích hợp từ 20 đến 24 độ C

- đối với củ trồng bình thường thì sẽ có hoa theo định kì.

 bón NPK loại tan chậm 5-10-10 hoặc 6-12-12 lúc vòi bông cao khoảng 15 - 20cm (bón đợt 2)

Vòi bông hơi nặng, nếu muốn vòi bông đứng thẳng thì phải cắm cây giử cho cành không cong oằn, nên cắm cây sát vách chậu để tránh chạm vào các củ con đang hình thành.

Để có thêm một đợt hoa thứ nhì thì phải cắt bỏ bông vừa héo sắp tàn, phải cắt bỏ tận đế của bông đó để ngăn không cho đậu trái gây mất sức.

 Khi bông cuối cùng  của vòi bông vừa héo thì cắt bỏ vòi bông đó, cắt cách củ khoảng 5cm. ,  bón NPK loại tan chậm 5-10-10 hoặc 6-12-12  vào thời điểm này (bón đợt 3)

MÙA HÈ - GIAI ĐOẠN NẠP NĂNG LƯỢNG

Khoảng 2-3 tuần sau khi bông cuối cùng tàn mà không thấy đợt bông thứ nhì xuất hiện thì đem chậu bông đặt xuống đất

(không cần thay chậu hoặc lấy củ ra khỏi chậu để trồng xuống đất). 

Chọn vị trí nhiều nắng, thiếu nắng lá không đủ dình dưỡng cần thiết để nuôi củ. 

Tưới nước và bón phân bình thường y như các cây trồng khác. (slow-release fertiliser 5-10-10 hoặc 6-12-12)
Cũng có thể tưới thêm seaweed mỗi tuần 1 lần để nuôi lá nhưng không được lạm dụng (link) và chỉ nên dùng dưới 1/2 liều lượng chỉ dẫn của nhà sản suất.

MÙA ĐÔNG - GIAI ĐOẠN NGỦ ĐÔNG

Cuối mùa Hè, khi lá bắt đầu vàng *héo - thời kì 'ngủ đông' sắp bắt đầu.

-nếu ở vùng có băng giá, phải đem chậu cây vào nhà (cắt bỏ lá khô, lá vàng, giử lại lá xanh), KHÔNG TƯỚI NƯỚC trong giai đoạn này.

-nếu muốn ép trổ hoa theo ý muốn thì giủ sạch đất bám trong rể, tránh làm tổn thương rể, cắt bỏ lá, treo chút ngược lá xuống đất và đặt nơi khô ráo thoáng trong 1 tuần, bảo quản ở tủ lạnh (gói giấy báo và để trong ngăn đựng rau), nếu là chỗ có nhiệt độ lạnh khoảng 10 -15 độ C thì khỏi để tủ lạnh.
Tóm lại: Lan Huệ có thể nghỉ dưởng sức/ngủ đông theo 2 kiểu:
- hoặc để yên chậu hoa nơi không cần có ánh sáng, miễn sao có nhiệt độ khoảng 12 độ sau khi đã cắt bỏ lá vàng, lá héo. KHÔNG TƯỚI NƯỚC trong khoảng 6 - 8 tuần.
- hoặc giủ sạch đất và bảo quản trong tủ lạnh / nơi tối có nhiệt độ khoảng 12 độ C.

MÙA XUÂN - GIAI ĐOẠN RA HOA

Vừa dứt mùa Đông, bón NPK loại tan chậm 5-10-10 hoặc 6-12-12 (bón đợt 1)

- thay đất cho cây trồng trong chậu - chỉ lấy bớt 1 lớp đất mỏng khoảng 1cm và thay đất mới vào (không cần lấy cây ra khỏi chậu) > tưới nước >> đem chậu cây ra ngoài sân. Lan Huệ rất ghét sự xáo trộn gốc/ rể (link)

TỚI ĐÂY LÀ trở lại PHẦN ĐẦU của CHU KÌ CHĂM SÓC 

- trồng cho nở hoa đúng ngày dự định thì phải bắt đầu trồng xuống đất từ 6 đến 8 tuần

 NHỮNG NGUYÊN NHÂN LÀM KHÔNG CÓ BÔNG link

- đào củ Lan Huệ lên quá sớm trước khi lá vàng, lá chết.

- thiếu nắng trong giai đoạn cây cần nạp năng lượng (làm cho cây mất đi sức sống, mất năng lượng dự trử)

- thừa đất, thừa phân bón, phân bón quá nhiều nitrogen, thừa nước > sẽ kích thích ra lá làm hạn chế việc ra vòi hoa

Vùng tui cư ngụ, mỗi năm vào tháng 10 , là thấy hoa Lan Huệ nở.

Lan Huệ nở đồng loạt thật rực rở dọc theo hàng rào mặt tiền của nhiều sân nhà.

Thường chỉ thấy mấy màu này.

 Không biết sân sau của mấy nhà đó có loại nào khác không?? Tò mò quá...
Và do hoa nở đồng loạt và chỉ thấy có mấy màu nên Lan Huệ có vẻ 'không được ưu đãi' lắm so với một vài loại hoa khác.

...Lan Huệ sân nhà tui cũng tự sinh tự lớn, việc chăm sóc cũng vô chừng,

 vì dù có bỏ bê thì đúng hẹn Lan Huệ lại trổ bông...

... cái dể tính, cái dể thích nghi... dể làm cho người trồng xao lãng sự chăm sóc...

... Kể từ khi biết đến thế giới Internet... thì tui mới được biết về chủng loại, cách trồng, cách chăm sóc cũng như cách lai giống cho hoa Lan Huệ
... bài này chỉ ghi lại kinh nghiệm từ những bài tui mới đọc, có rất nhiều kinh nghiệm trồng, tui sẽ ghi lại để dành xem
...

Trang dalatrose có rất nhiều bài chỉ dẫn cách trồng rất chi tiết (link). Chị Tuý Sơn Viên có rất nhiều giống Lan Huệ lạ mắt, độc đáo và mơn mởn xinh tươi khoe sắc màu (link).

...Tóm lại quý vị ấy có rất giàu kinh nghiệm trồng Lan Huệ, ai thích Lan Huệ sẽ mê mắt và mê tài trồng của quý vị ấy.
Định sao chép kinh nghiệm ấy vào đây nhưng thấy lưu lại link để dành xem thì tốt sách nhất (mình có thể ghé xem và bạn blog cũng có thể xem trực tiếp các link ấy)

...

Hic.. bài này dài quá, gõ lia liạ chả bố cục sắp xếp gì... hic..

Các kiểu bông Lan Huệ. Xem các loại có bông cánh kép ở link này  Xem loại có bông to ở link này   và link này Xem loại bông lạ, hiếm ở link này và link này  và  link này

(Có thể mua online ...quảng cáo không công... hì hì..... hix... chỉ giao dịch trong các tiểu bang ở mỹ ngoại trừ tiểu bang Hawaii.) 

xem bài khác
bài mới nhất 02/10/2014:Hình hoa Lan Huệ lai Đây là lứa hoa lai đầu tay của tui, đã viết về chuyện này trong các bài: 

• 
  

• Lan Huệ - gieo hạt

• Kể tiếp chuyện trồng Lan Huệ bằng hạt (1)

LAN HUỆ- Lai giống và gieo hạt(1)