88. TỎI VÀ HOA LAN

Đây là điều mới học từ bạn bè, ghi lại để bắt tay vào việc trồng lại đám hoa Lan bị bỏ bê.

 ĐỂ PHONG LAN CÓ NHIỀU HOA, CẦN CHÚ Ý:

1/Môi trường sống

-Ánh sáng: Phong Lan ần ánh sáng nhưng là ánh sáng gián tiếp (bệ cửa sổ, mái hiên nhà lưới).

-Vị trí : 

Vị trí tốt nhất là những nơi nhận ánh sáng buổi sáng. Quang hợp sẽ giúp bổ sung thêm dinh dưỡng kích thích phát triển và ra hoa. 

cây Lan vừa xuất hiện nụ PHẢI đặt ở vị trí CỐ ĐỊNH (sẽ làm rụng nụ hoa do việc dời đổi làm cây bị xốc bởi thay đổi môi trường)

cây đang phát triển tốt mà chưa có hoa thì CẦN DỜI ĐỔI VỊ TRÍ giúp kích thích mầm hoa phát triển -quang hợp tốt tạo diệp lục là điều kiện cần thiết giúp nảy mầm hoa   (dời sang vị trí khác thông thoáng hơn, nhận nhiều ánh sáng hơn NHƯNG TRÁNH ÁNH SÁNG TRỰC TIẾP VÀ NẮNG GẮT)

-Tưới nước VỪA ĐỦ, CHẤT TRỒNG vừa đủ KHÔ.

Cây Lan cần độ ẩm nhưng không thích đọng nước.

Cách tưới nước: 

> đặt chậu lan vào trong thau nước - sao cho mực nước ngang hay dưới chất trồng 1 tí - khoảng 30 phút

>> lấy chậu lan ra và tưới lại 1 lần nữa

Mục đích:

=> là rửa cặn muối trắng, phân bón còn tồn đọng (những chậu trồng cây lâu ngày có lớp đóng trắng ở phía ngoài của đáy chậu đó chính là cặn muối)

=> là tẩy rửa bộ rễ và chất trồng giúp thông thoáng & dễ hấp thụ các [phân bón mới bón vào 

2/ NGĂN NGỪA NẤM MỐC bằng tỏi. Đây là cách khử nấm mốc thân thiện với môi trường.

Có 2 cách. Hoặc dùng tỏi tươi hay bột tỏi để tưới mỗi 2 tuần.

a/ Dùng bột tỏi:

 1 muỗng cafe bột tỏi pha với  1 cup nước sôi > để nguội>> pha thêm nước lạnh cho đủ 1 lít >>>lược bỏ cặn. 

b/ Dùng tỏi tươi:  

 3 tép tỏi xắt mỏng hay băm nhuyễn > , đậy kín, ngâm 24 giờ trong 1 lít nước>> lược bỏ xác tỏi>>> rót vào 1 muỗng cafe sữa tươi không đường 

c/ cách sử dụng nước tỏi (a) và (b):

=lau lá: Dùng vải, hay gạc bông, thấm nước tỏi, lau 2 bề mặt của lá.

(lá sạch bụi bám sẽ giúp cây hút dinh dưỡng trong không khí - hút và thải khí tốt

(các tinh chất trong tỏi ngăn chận nấm mốc đồng thời cung cấp thêm hàm lượng Kali...

= tưới vào chậu cây: vào buổi sáng sớm hay chiều mát, 2 tuần 1 lần với lượng nước tỏi vừa đủ thấm vào chất trồng, 

3/ THAY CHẬU sau 2 năm phải thay chậu để thay đổi chất trồng

- giúp loại bỏ chất trồng nghèo dinh dưỡng,  muối 

- giúp loại bỏ những rễ khô, rễ thối, lá vàng khô,

-- cũng lau lá bằng nước tỏi

-- bóc bỏ chất trồng cũ bám vào rễ > thay chất trồng 

-- 2 lần tưới; lần đầu tiên tưới nước thường vừa đủ ẩm. Kế tiếp tưới nước tỏi với lượng nước vừa đủ bao phủ toàn chậu.

*CHÚ Ý: tránh dùng các chai thủy tinh tận dụng từ các lọ đựng tương tự như sauce, tương... vì dù có rửa sạch thì các chất mặn và hóa chất vẫn còn ngấm vào có thể làm hại cây.

86. CÁCH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY CÁ VÀNG

Cây cá vàng/ Golden Fish plant. 

Đây là loại cây có hoa nhìn giống như con cá vàng. Cây thuộc:
-Cây thân thảo phát triển thành bụi.có khuynh hướng rũ xuống, cao khoảng 30cm, tán lá khoảng 30cm. Sống ở môi trường râm mát, nhận nắng gián tiếp. Thích hợp với chậu treo đặt dưới tán cây hay đặt trong nhà cạnh bệ cửa sổ.

[Lá thiếu màu xanh: có thể do để ở chỗ nhận quá nhiều nắng trực tiếp.]

- Cho hoa quanh năm.

CHĂM SÓC:

- Không thích hợp nhiệt độ dưới 15 độ

Tránh máy lạnh và lỗ thông hơi sưởi ấm

- Tưới nước thường xuyên tránh để đất khô nhưng không được ngập úng.

[Lá bị xoăn là cây thiếu nước]

- Đất phải thoát nước tốt. Tránh để nước đọng ở đáy chậu

(nếu trồng để bàn viết hay trong nhà thì phải để lớp sỏi dưới đáy chậu hoặc rải sỏi trên dĩa rồi mới đặt chậu cây lên để tránh việc ứ đong nước làm thối rễ)

- Bón phân mùa xuân và hè bón phân mỗi 2 tuần, mùa Thu và Đông mỗi tháng bón phân 1 lần  với liều lượng ½ lượng phân bón được hướng dẫn ghi trong bao bì. Ví dụ bao bì của phân bón dặn 1 muỗng cafe cho chậu 20cm thì chỉ dùng 1/2)

Sâu bệnh: Cây không chịu đựng đựng được rầy mềm và bọ xít. Môi trường quá ẩm làm rễ bị tổn thương, có thể làm chết cây.

NHÂN GIỐNG

- Có thể giâm trực tiếp đoạn cắt 10cm cắt từ ngọn. Phải nhặt bỏ 2 lá ở phần cắm vào đất. Phải bịt kín lại để giữ độ ẩm. 

- Có thể giâm cành cắt vào nước khoảng 3 tuần. Khi thấy rễ mọc ra thì trồng vào đất.

85. PHÙ CHÂN - Đừng coi thường.

 ĐỪNG VỘI DÙNG BIỆN PHÁP DÂN GIAN KHI BỊ PHÙ CHÂN/ sưng chân.

Trong phạm vi ghi chép này KHÔNG đề cập tới PHÙ CHÂN do  MANG THAI.

 Nói về bênh phù chân/ sưng chân, chị dâu bày cho biện pháp dân gian thật hiệu quả để trị PHÙ CHÂN/ sưng chân.

Cũng qua trò chuyện này mới hay có sự ngộ nhận/ sự chưa thấu đáo về căn bệnh phù chân có lẽ không chỉ ở tôi, ở chị dâu.

Ở người tuổi trung niên và đặc biệt là người lớn tuổi căn bệnh sưng chân hay xảy ra nhưng hầu như không ai biết môi nguy hiểm của căn bệnh và biết phân biệt đâu là trường hợp thông thường, đâu là nguy hiểm phải gấp rút điều trị ở bệnh viện.

Sưng ở chân có thể là:

BỆNH HUYẾT KHỐI TĨNH MACH SÂU chi  (tiêng Anh: Deep Vein Thrombosis, viết tắt là DVT ), đó là một bệnh lý nguy hiểm, ngày càng nhiều người mắc phải căn bệnh này.

Đó là do nguyên nhân nào đó máu bị đó máu bị đông lại gây ứ trệ trong dòng chảy của máu, làm hẹp dòng chảy gây cản trở việc lưu thông của máu, càng lúc càng nhiều gây tắc nghẻn tính mạch - vì như một nút chai chẹn cứng dòng chảy, làm cho máu ứ đong ngày càng nhiều, đưa đến sưng to ở chân.

Nếu thấy SƯNG TO Ở 1 CHÂN, thường là chân trái THÌ NÊN CẤP TỐC ĐI BÁC SĨ. 

Giai đoạn đầu của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu chi dưới rất khó nhận biết  do các triệu chứng kín đáo.

Các triệu chứng bất thường có thể xảy ra ở 1 bên chân như:

1/ vòng bắp chân tăng dần khá nhanh (do máu chạy xuống bàn chân không trở lại vòng tuần hoàn máu do nhiều cục máu đông to nhỏ chèn tĩnh mạch nên máu ứ lại gây hiện tượng đông máu tiếp tục..vì vậy làm bắp chân sưng càng lúc càng to, làm sưng đỏ, nóng vv)

2/ phù mắt cá chân

3/ thay đổi màu sắc của da -da căng bóng màu hồng đỏ, sang nâu đỏ

4/ sờ vào có cảm giác nóng,ấn vào bắp chuối rất đau

5/ rất đau đớn khi co duỗi, bước đi rất nặng nhọc, rất khó di chuyển, bước đi rất thụ động và bất thường, thiếu linh hoạt.

Nói chung các triệu chứng đôi khi không điển hình, cần có sự kết hợp và kinh nghiệm nhận biết. 

Do đó nếu thấy có những dấu hiệu ghi ở trên nên cấp tốc đến bs để thăm khám. Và cũng nên thăm khám ở vài bác sĩ để tìm ra điểm chung nhận xét (bởi đôi khi do mô tả không rõ hay do biểu hiện chưa được rõ hoặc bs chưa quan tâm đến các biểu hiện/ chưa nhiều kinh nghiệm)

Chỗ tôi ở, việc đầu tiên khi tiếp xúc bệnh nhân có chân sưng của bs là

- hỏi, kết hợp với sờ tay vào chỗ sưng 

- cho cấp tốc siêu âm ( y/c khẩn cấp siêu âm)

- bs siêu âm sẽ cấp tốc báo trực tiếp với bác sĩ khi thấy có máu đóng cục trong tĩnh mạch, với ĐỀ NGHỊ CHUYỂN GẤP VÔ BỆNH VIỆN)

Tất cả mọi việc khi tìm thấy có dấu hiệu đông máu ĐỀU KHẨN CẤP ... điều này cho thấy mức nguy hiểm của việc sưng chân do huyết khối đông ở chi dưới.

Bởi nếu không nhanh chóng giải quyết thì cục máu đông có thể theo dòng chảy của máu mà di chuyển tùm lum theo các tĩnh mạch sâu. Lúc này sẽ có tên gọi mới không còn gọi là huyết khối mà gọi là THUYÊN TẮC HUYẾT KHỐI

1/NẾU cục máu đông chạy lên phổi, gây tắc nghẻn mạch máu phổi, máu bị dồn nén càng lúc càng nhiều & sự ứ nghẻn tối đa sức chịu đựng thì sẽ gây vỡ mạch máu, máu sẽ tràn màn phổi và chết tức khắc nếu không kịp thời can thiệp... hoặc may mắn cục máu ứ ở một vài mạch nhỏ lâu ngày làm chết các mạch máu nhỏ. (đó là may mắn thật may mắn... hì hì.. lúc đó thần chết ngủ quên)

2/ NẾU cục máu đông chạy lên đầu... ứ nghẽn dồn nén nếu mạch máu bị vở ra... máu tràn não... gọi nôm na chung là tai biến mạch máu não. Nặng thì chết, nhẹ thì hủy hoại 1 số mạch máu làm đình trệ hẳn hoạt động.. gây liệt..

Do đó khi thấy sưng chân CÓ LẼ  xem xét thuộc loại bệnh gì trước  khi dùng biện pháp dân gian như ngâm chân, như uống thảo dược... VÌ NHƯ THẾ có khi LÀM LỆCH KẾT QUẢ CHẨN ĐOÁN.

Bệnh huyết khối tĩnh mạch không chỉ ở chi dưới (tức là chân) mà cá biệt có thể ở tay, người nhà của tôi đã bị sưng tay. Tôi chưa hỏi được tình trạng bắt đầu ra sao.

Do đó thấy có dấu hiệu sưng dù chưa thật rõ ràng lắm ở các chi thì cũng nên có sổ ghi chép về tình trạng để có thể mô tả với bs một cách rõ ràng hơn. Vì khi chân đã sưng như trong hình chụp  là lúc đó tình trạng bệnh rất nguy cấp.

Tôi sẽ ghi thêm về hiểu biết của tôi... tức là biết gì thì ghi lại... nhưng không chắc là đầy đủ và chính xác như người trong ngành y.

84. GỢI Ý

 Bạn thích trồng Sen Đá.

Bạn thích trồng cây dễ chăm sóc mà nền sân không có đất.

Bạn thích trồng ở ban công mà ban công nhỏ quá.

Bạn thích dắt con vào thế giới cỏ cây...

Dễ ụi. Bạn tui đã nói vậy, đã gợi ý và chỉ dẫn.

Bằng

1/ những chiếc ly uống nước quá cũ, hay bán nửa giá

(ở đây tôi hay ngó ở vệ đường, thấy ai đem ra bỏ là lượm về)

2/ chiếc khoan tay,  với mũi khoan ceramic, glass... mua trên ebay giá không mắc

Bộ tách bị bể vài món.  Những chiếc tách còn lành lặn, đem soi lỗ, cái dĩa mẻ tí xíu... vậy là có chậu Tai Voi

Xe hơi của con hết chơi nữa. Mẹ con cùng nhau trồng, cùng nhau tưới...

Mới đầu chưa quen thì khoan ly tách nhỏ thôi. Chừng quen thì hễ thấy vật gì có thể chứa được đất là xung công.

Chúc bạn yêu Sen Đá/ Succulent thỏa niềm ao ước.

83. CHIẾT CÂY KHÔNG THÀNH CÔNG

 Áp dụng bài học chiết cây không cần nước lên cây Đào, cây Bưởi và cây Chanh Thái.

Kết quả: Cả ba đều không ra rễ.

Truy lại các thao thác lúc chiết cây, có vài khác biết so với lúc chiết cây Đào rừng. 

1- Đó là để thời gian từ lúc bóc vỏ & cạo gọt cho đến lúc bao nilon đen quá lâu (khoảng 2 tiếng đồng hồ, để đi ăn cơm)

2- Đó là đoạn bóc vỏ quá dài và không thực hiện theo kiểu bóc vỏ mà bóc như gọt 

3- Đó là cạo gọt quá nhiều vào thân cây chỗ đoạn vừa bóc vỏ. 

Nguyên nhân không biết là do đâu trong 3 nhận xét ghi ở trên

(phân tích theo thứ tự các số ghi ở trên)

1/ Có phải do khoảng thời gian gián đoạn lâu quá gây thất thoát nước mà  bao nilon đen dù đã nhúng nước thì vẫn không có nhiều nước khả dĩ đủ bù đắp để tạo ẩm giúp rể mọc ra hay không?

Hay do không xối nước rửa đoạn bóc tách vỏ cho thêm độ ẩm ướt tạo không khí cho việc kích thích rễ mọc ra chăng?

2/ Đoạn bóc vỏ quá dài và 3/ Việc cạo gọt vào thân cây quá nhiều có phải là 2 nguyên nhân làm gián đoạn hẳn sự tiếp tế dinh dưỡng từ gốc lên kết hợp với việc bị khô do gián đoạn đã làm cho phần từ vết cắt trở lên ngọn của cành chiết yếu sức vì chỉ nhận dinh dưỡng từ quang hợp của lá đưa xuống cho nên không đủ điều kiện để mọc rễ?

Hì.. hì... chiết cây tưởng đã theo đủ các bước đã từng làm nhưng thực ra vẫn chưa đúng 

Đây là cây Đào, chiết cùng ngày, cái kết là không ra rễ bởi có cùng thao tác chưa đúng như đã ghi ở trên.

Keo này THUA RỒI. 

Lần chiết cây này không thành công NHƯNG cũng là bài học thực tế NÊN ghi vào đây để xin thêm góp ý chỉ dẫn hay chí ít cũng góp thêm vào kinh nghiệm thất bại trên đường tìm kinh nghiệm thành công.

Đang bày keo khác trên 3 nhánh  - Đào, Bưởi, Chanh.

Sẽ ghi kết quả dù không thành công. Chờ tôi nhen quý bạn.

82. TA ĐÃ CÓ...

 Có lời khuyên

chớ  nên  kể thật chuyện nhà

lời kể dù thật tâm, lời kể dù tận đáy lòng, lời kể dù thống thiết bi ai

,,,, nhưng

quay lưng đi rồi thì..

... thì không chỉ nhận được ánh mắt khinh khi, sự xa lánh

... mà có thể sau đó là chuyện cười cợt đùa vui trong buổi họp măt vắng chủ nhân của câu chuyện.

Chí lý,

lời khuyên thật chí tình

Ừ! cũng có lúc... ta đã

... ta đã có lúc  tránh mặt người tin cậy gửi gấm tấc lòng

... ta đã có lúc không dấu kịp ánh mắt thiếu tôn trọng dành cho người kể chuyện

bởi ý nghĩ, việc nhà, chồng, vợ, con... mà không giữ kín ... thì đó không thể là  người đáng tin cậy, đáng làm bạn lâu dài...

Á! cũng có lúc,,, ta đã

... ta đã góp thêm tiếng cười trong câu chuyện mua vui từ câu chuyện cười cợt câu chuyện kể

...  về nỗi lòng của người khác.

... ta đã cười thoải mái bởi xem đó chỉ là chuyện mua vui

Ta đã có lúc

....- không xem những lời chân thật kể về việc nhà như một "biển báo" đặt trên đường

(...- không xem những lời chân thật kể về việc nhà của họ như một bài học về cuộc đời & cuộc sống)

... - không xem lại ta để xét lại vài điều khập khiễng trong mái gia đình mình để điều chỉnh

tỉ như dặn bản thân cẩn trọng sau khi thấy "biển báo nguy hiểm" được dựng bên đường....

Ta đã có lúc kể thật giòn, kể đủ thứ cho mọi người nghe 

Có đôi khi ta không hề kể nhưng trong giao tiếp đã khéo léo hé lộ

về những điều lung linh trong đời sống vợ chồng & con cái...

       sau khi đã hong khô giọt nước mắt,  nhém vết nhuốm buồn trong đuôi mắt

       sau khi tỉa tót, tô vẽ lại để thêm thắt vài điều trên bức tranh gia đình 

            tỉ như xóa sạch dấu tích bực mình/ quạu quọ trên khuôn mặt.....

ảnh thực giữ y hiện trạng chụp lúc 9:00pm tối qua.

Ta đã có lúc nào, lấn cấn vì đôi lời không thật

Ta đã có lúc nào áy náy

rằng đã vô tình xóa những "biển báo" thực tế mà mọi người cần biết

rằng đã vô tình xây đắp một thế giới toàn là điều tô vẽ  

ảnh chụp lúc 11:00 khuya sau khi đã tỉa tót, thêm thắt, tăng độ sáng tối, tô vẽ, chụp ở góc độ khác.

(hình chụp trong đêm nên tối hù.)

81. THẮC MẮC VỀ HẠT MÀU ĐIỀU

 Hôm qua được xem hình cây Hạt điều màu - Cây của HẠT ĐIỀU MÀU dùng trong nấu nướng.

Cây Điều Màu có hoa màu phơn phớt hồng tím hoa cà. Trái màu đỏ thắm và hạt thì màu đỏ rất đẹp.

*

Thắc mắc đặt ra:

-màu điều đẹp nhưng dính tay hay bất kỳ vật gì đều rất khó tẩy rửa. Vậy khi ăn vào màu điều có dính khắng vào đoạn đường nó đi qua từ miệng đến bao tử?

-màu điều có hại cho sức khỏe không?

 Hỏi nhà thông thái Google thì được biết:

*

Trái Điều Màu 

-có hạt màu đỏ sậm, khi tiếp xúc với nước nóng hoặc dầu đun nóng thì cho ra màu đỏ cam, được dùng như phẩm màu trong các món ăn.

-có tên tiếng Việt là CÂY ĐIỀU NHUỘM trước đây được thấy trồng ở dọc Quốc lộ 20 từ huyện Đức Trọng đến Di Linh tỉnh Lâm Đồng có trồng. 

-có tên tiếng Anh là achiote, achiotillo, bija, urucum, and atsuete. Được trồng nhiều ở Bolivia, Brazil, Columbia, Mexico, Peru...

Và đây là thông tin thật mới lạ:

1/ Hạt Điều màu không độc, theo Đông y và kinh nghiệm dân gian Nam Mỹ  thì các bộ phận của cây Điều Màu được dùng làm dược liệu.

- hạt rang sơ hoặc đọt và lá non có thể nấu uống thay trà. 

Có vài nước ở vùng Nam Mỹ cho rằng uống nước nấu từ lá, đọt non hay hạt thì ít bị bệnh tật, cảm thấy khỏe khoắn và hưng phấn tình dục cho nam 

Kinh nghiệm dân gian của dân vùng Nam Mỹ dùng bộ phận của cây Điều màu để tẩy giun, chữa kiết lỵ, lợi tiểu, .... lá đâm nhuyễn đắp trị phỏng.

Theo Đông y và vài nước ở Đông Dương dùng lá, hạt của cây Điều màu để chữa các loại sốt và làm săn da - lá tươi phơi khô hay lá tươi đun lên uống hoặc tắm có tác dụng làm săn da.

2/ Chất màu trong hạt Điều màu còn được sử dụng

- trong công nghiệp thực phẩm coi đó là phẩm màu an toàn trong chế biến thực phẩm,

- trong công nghệ dược phẩm : từ các công trình thí nghiệm, chiết xuất của hạt Điều màu được phát hiện có khả năng chông lại các khối u, viêm nhiễm, mụn trứng cá, viêm kết mạc, nhức đầu, đau dạ dày, sốt rét...

- trong công nghệ mỹ phẩm: hạt cây Điều màu được dùng làm son môi

Ngoài ra hạt Điều màu còn sử dụng như một loại thuốc nhuộm tự nhiên cho vải và len và đôi khi còn dùng trong sơn, sơn mài, xà phòng...

-----

* hinh của bạn Hữu Vinh Đặng. Xin cám ơn về việc mượn hình.

** xin cám ơn Google về những thông tin.

80. VÀI NHẬN XÉT LIÊN QUAN ĐẾN SỨC KHỎE

  CHỨNG VỌP BẺ/ VẶN BẮP CHUỐI

A/ Mô tả:

Những cơn vọp bẻ/ vặn bắp chuối có thể là 

- cụp các ngón chân thành vảnh lên hay quéo cụp xuống

-- Bắp chuối căng cứng gây đau đớn dữ dội, không thể di chuyển chân, hoặc vặn  bắp chuối như xoắn lại hoặc vặn cơ ở sườn gây đau đớn không thể chịu nổi

B/ Biện pháp làm giảm cường độ đau:

1- Cách 1: dùng giấy nhôm gấp lại thành hình chữ nhật, với khoảng 4 lớp kích thước 10cm X 0.3 hay 4cm để sẵn ở đầu giường [tôi thích cách này vì sẽ không có tái đi tái lại cơn vọp bẻ trong giấc ngủ]

   = nếu bị vặn đau ở chân thì nhét giấy nhôm vào vớ sao cho giấy nhôm dán sát vào da 

hình minh họa, nên che bớt cái ống chân, 

chứ thực tế là miếng giấy nhôm ở sát da tức là nằm bên dưới lớp vải.

  = bị vặn đau ở bắp chuối thì dán vào bắp chuối

Nói chung dán vào da ở vi trí thuận lợi nhất rồi để luôn đó cả đêm chứ không nhất thiết phải dán đúng chỗ bị đau. 

2- Cách 2:  đưa tay đối diện với chân bị vọp bẻ thẳng lên đầu (ví dụ vọp bẻ chân trái, đưa tay phải cao lên đầu) [cách này chỉ giải quyết hết vặn bắp chuối vào lúc đó nhưng không cắt cơn nên đôi khi chỉ cần trở mình là cơn vọp bẻ lại trở lại]

C/ Đi bs để tầm bệnh, nhưng CÓ LẼ nên chú ý những thức đã ăn mỗi khi có vọp bẻ để tránh không ăn.

Đôi khi dạ dày hay gan mật tức là bộ đồ lòng mẫn cảm với các chất hóa học trong thức ăn.

(như tôi mỗi khi ăn gì có dầu hào, sa tế, các loại sauce, giấm, mắm.... nhất là giấm và BBQ sauce. 

 Tôi đã đi bs nhưng không tầm ra, bs khuyên chú ý tránh các thức ăn như tôi đã nhận xét khi kể cho bs biết lúc khám bệnh.

XÀ BÔNG RỬA CHÉN

Mô tả:

Da tay sần sùi, dẫn đến nứt như những vết cắt, hễ vào nước là vết nứt rộng ra, rất đau rát khi tiếp xúc với nước và rất lâu lành.

Đó có thể là da bị kích ứng bởi các hóa chất chứa trong nước rửa chén

Trị: bôi vaseline hay bôi dầu nấu ăn. Tôi thích bôi dầu nấu ăn vì có tác dụng nhanh hơn Vaseline.

Phòng tránh: mang găng tay khi tiếp xúc với xà bông rửa chén.

LỞ TÉT KHÓE MIỆNG HAY TRÊN MÔI

Khi vừa thấy có dấu hiệu đỏ ở khóe môi... thì sau khi xúc miệng, lau khô, BÔI DẦU NẤU ĂN hay Vaseline lên. Bôi nhiều lần trong ngày.

79. ĐIỀU ĐƠN GIẢN

 

ĐIỀU ĐƠN GIẢN

Sắp vài ngày nữa em lên bốn

Em vẫn là em của tuổi thơ

 

Em có thể cười nắc nẻ

để lặp đi lặp lại một trò chơi.

 

Em có lối biểu cảm ngọt ngào

với bất kỳ bạn nhồi bông mới, cũ

Em dành nhiều ưu tiên ưu ái cho bạn Cừu 

Chẳng bạn nhồi bông nào luôn được cận kề em ngoài chú Cừu một tay

Không biết em nghĩ gì khi em sắp xếp bày trí trò chơi theo tưởng tượng

với quanh qua quẩn lại chỉ từng ấy bạn nhồi bông

mà bạn Cừu được dành tất cả thương yêu trìu mến.

Em có phút quên bên em đang có người nhìn ngắm

để đọc ngấu nghiến quyển sách em mới thấy.

Em có lúc bí xị bên những con nhồi bông có từ thời bố em còn bé

Cũng bên các con nhồi bông cũ kỹ, chiếc dù cũng cũ xì

nhưng lắm lúc em cười nắc nẻ, hát nghêu ngao khi có ai đó cùng chơi

 

Mới hay em cần người chơi cùng chứ em chẳng cần biết đồ chơi mới hay cũ.

Tuổi thơ của tuổi thơ là được cùng đùa vui

Tuổi thơ của tuổi thơ là cần có đồ chơi

Nhưng

Tuổi thơ của tuổi thơ không cần những vật đắt tiền và đầy ứ.

Em chỉ cần ông/bà/cha/mẹ nhín chút thời gian cùng bày trò

Dù chỉ là những mảnh cắt từ những chiếc hộp ...  từ mẫu quảng cáo… từ gói mì …

em vẫn có những dĩa pizza, dĩa bánh , dĩa trái cây để mời mọc nhau.

Để ngăn ký ức của em đầy ắp những trò vui bên người thân yêu trong mái gia đình.

Để em biết mời, biết cám ơn, biết tỏ ra biểu cảm ngọt ngào...

Để em học nói, học giải quyết nhiều điều em đã -đang - và sẽ gặp trong cuộc sống của em.

 

Bằng những cũ kỹ và ít oi có được

Em đã hài lòng hết mức

Em đã để trí tưởng tượng bay bổng

Em làm đạo diễn chỉ với ngần ấy diễn viên và khách vãng lai - ông và bà

Em là đạo diễn xuất sắc - cho diễn mỗi ngày mỗi cảnh…

Não bộ của em hoạt động và thích nghi hết công sức 

Mai này, đường vào đời của em dù có lúc không rộng mở 

em vẫn có cách và có đủ lạc quan để tìm cách vượt qua..

 

Đơn giản là thế

... nhưng dường như trong mắt cha mẹ trẻ đó là điều không đơn giản

... bởi yêu con quá, xót con quá..

... ngoài kia bày bán đồ chơi đẹp quá mà con lại chơi với bao đồ phế thải…

 

... phải đưa con đi shop... cho con sờ tận tay... và mua mới theo ý con chọn lựa thì lòng mới hả hê vui sướng rằng đã yêu con ... yêu con vô cùng tận.

78. GHI CHO NGƯỜI BAN MỚI TRỒNG SEN

 

Hôm qua bạn mới xin sen hỏi nhiều điều, mới hay rằng những ghi chép ngắn gửi qua tin nhắn bạn ấy chưa thông nên hôm nay ghi dài dòng hơn và đầy đủ các công đoạn từ lúc chuẩn bị trồng đến chăm sóc và trồng lại.

Ghi chép này dựa vào những gì đã làm, vẫn còn nhiều điều chưa ngộ ra, nhưng nó vẫn mới cho những người chưa tìm hiểu về việc trồng sen.

CHO NGƯỜI MỚI TRỒNG SEN

A-KHÁI NIỆM CHUNG :

1/ Sen là loại cây sống lâu năm trong nước. Sen phát triển từ những thân rễ mà người Việt mình gọi là ngó sen (củ sen )

h1

2/ Sen phát triển tốt ở độ sâu thích hợp (sâu khoảng 30 đến 40cm)

[- quá sâu Sen sẽ không phát triển

[- quá cạn/ nông thì sen sẽ không tốt.

3/ Nhận ánh sáng mặt trời trực tiếp (tối thiểu phải có khoảng  4 đến 6 tiếng đồng hồ nhận nắng mỗi ngày) 

4/ Bón NPK để hỗ trợ phát triển và ra hoa

5/ Phải trồng lại sau 3 năm sen mới tốt. Không trồng lại sen vẫn sống nhưng kém tốt (lý do được giải thích ở cuối bài)

B- CÁCH TRỒNG.

Có 2 cách để trồng:

- trồng bằng hạt

--trồng bằng củ sen ( có nơi còn gọi là NGÓ sen)

h2

Cách trồng bằng củ sen: (xem hình 1 và hình 2)

1/ Chọn củ sen: chọn đoạn ngọn sen có 2 lóng (xem hình 1).

CHÚ Ý:

-các lóng của củ/ngó sen được nối nhau bằng cái mắt mang rễ (các nhánh sen sẽ mọc ra từ những mắt này. Xem hình 1 sẽ thấy rõ), khi cắt phải cắt ở phía ngoài của cái mắt mang rễ ấy để đảm bảo rằng 2 lóng ngó sen được nằm phía trong mắt mang rễ vì nếu cắt mất phần mắt mang rễ thì nước sẽ luồn vào thân củ sen làm thối củ sen. (xem kỹ hình 2 và 1)

- đoạn chọn trồng không bị gãy ở bất kì vị trí nào.

2/ Chậu để trồng: là chậu tròn. Tránh chậu có góc vuông - Ngó sen thường mọc chạy men theo ven thành chậu, cho nên góc vuông làm hạn chế đường đi của sen - khi chạm phải góc thì ngọn sen bị khựng lại không mọc tốt nếu như không bị vật cản đường (xem hình 3).

h3

Để biết phải nên chọn chậu kích thước cỡ nào thì khi xin Sen về nên để ý:

-Nếu củ sen to mập và dài thì đó là loại sen cần chậu to khoảng 65l trở lên thì mới đủ chỗ cho ngó sen bò men theo vòng chậu. (xem hình 1 và 3.)

-Nếu củ sen ốm (xem hình 2), nhỏ thì không cần chậu lớn. Chậu khoảng 60 lít là được rồi. 

Cũng có thể trồng trong chậu 10 lít nhưng phải san chậu vào mùa thứ nhì.

3/Đất để trồng là đất trong sân vườn/ đất thịt

Đất thịt nặng, kết dính nên giúp sen đứng vững hơn so với Potting mix hay đất sạch Tribat  vì những đất này quá nhẹ.

Potting Mix để lâu năm cũng khá giống như đất thịt. Còn Tribat vì có chứa mụn xơ dừa nên dễ bị nổi ).

3/Chuẩn bị đất: Trước khi trồng 1 ngày thì:

-châm nước vô cho đất sền sệt như cháo loãng ngâm qua đêm. Số đất cao khoảng 30cm. Nếu không siêng thì trộn đất nhảo rồi trồng liền cũng không sao.

( có thể trộn thêm 1 muỗng cà phê PH N DƠI/ Dynamic Lifter) để giúp tăng trưởng

4/ Cách trồng:

-múc bớt số đất ngâm ngày trước ra *, còn chừa khoảng 20-25cm đất tính kể từ đáy chậu .

-đặt nhẹ nhàng ngó sen ở giữa chậu sao cho ngó sen hướng lên trên chút xíu 

-dùng cục gạch chặn lên đốt sen để giúp sen không bị nổi lên mặt nước

(hình này chỉ để thấy cách dằn gạch chứ không phải đã đặt trên đất )

- múc đất đã múc ra ban đầu * lấp củ sen một cách nhẹ nhàng để tránh gãy mầm lá, không lấp đất ở ngọn.

-châm nước thật nhẹ nhàng để tránh xô lệch đất hay va chạm làm xây sát các mầm lá hoặc các mầm ngủ (tức là mầm còn rất bé)

Trong thời gian 2 tuần đầu, giữ mực nước ở mức cao nhất của chậu ( có thể là 50cm) -do ở vị trí nhận nắng, ít nước sẽ làm nước nóng lên sinh ra bọt.

Luôn duy trì mực nước. ( tức là chú ý để châm thêm nước)

Sau 2 tuần thì giữ mực nước cao hơn mặt đất trồng sen là 30 - 40cm.

5/Cách bón phân:

-sau 2 tuần, nếu thấy có lá mọc nổi là đà trên mặt nước thì bón Phân dơi/ Dynamic Lifter (½ muỗng cà phê cho chậu chứa khoảng 9l nước). Bón bằng cách rải đều trên mặt nước. 

(cách khác: gói phân vào báo rồi nhét vào đất ở giữa chậu sen. Cách này an toàn cho sen nhất nhưng phải có cây cắm để giữ gói phân không bị nổi lên mặt nước)

-sau tuần thứ 3 bón NPK 

[nếu chậu 9 lít thì ½  muỗng cà phê NPK cho mỗi 3 tuần 

[nếu chậu 60 lit thì 1  muỗng cà phê NPK cho mỗi 2 tuần 

Gói phân bón vào giấy báo rồi nhét vào giữa chậu. 

(trước đây tôi dùng cách gói phân trong giấy báo, nhưng 3 năm gần đây, tôi rải phân trực tiếp vào vòng vòng giữa chậu) 

 -từ tuần thứ 5 trở đi, duy trì bón phân đều đặn mỗi tuần ( số lượng phân tùy thuộc vào kích thước của chậu trồng sen- ví dụ chậu 10 lít, chậu 60l  hay 65l hay hơn

- giữ mực nước ổn định (khoảng 30-40cm).  Tốt nhất là châm nước mỗi ngày vì phân bón rất nóng, chỗ nhận nắng suốt ngày, nước bốc hơi nhanh làm cho nước bị nóng gây cháy rễ.

h5

Có thể dùng bất kỳ nhãn hiệu NPK miễn sao có chú ý đến số của N và K trong khoảng từ 8 đến 10  (xem khung vẽ đỏ ở hình 5) 

Ở đây tôi dùng NPK loại cho cam quýt (Fruit and Citrus Food), hoặc loại bón cho bông hồng.

Ở VN có lẽ dùng phân Đầu Trâu 13 13 13 (tôi chưa rành, chỉ đọc chỉ dẫn nên ghi chỉ có tính gợi ý chứ không dám khuyên vì chưa thực tế)

6/ Chăm sóc:

Thường xuyên, cắt tỉa bỏ các lá già nằm là là trên mặt nước để giúp thông thoáng, tỉa bỏ các lá đứng già (lá mốc và có viền vàng). Cắt trên mực nước 1 chút xíu để tránh nước tràn vào làm hư củ sen.

CHÚ Ý: khi sen đã có lá đứng vươn cao (khoảng 1 tháng sau khi trồng - lúc này có thể có những ngó sen mang mầm hoa.

-châm nước phải kiên nhẫn để cho giọt nước thật nhỏ để tránh tổn thương các ngó sen mang mầm hoa. (thường là cho giọt nước nhỏ giọt vào gần giữa chậu vì các ngó sen có xu hướng bò vòng quanh chậu )

h6

- tránh va chạm vào vòi hoa vì hễ có va chạm là vòi hoa ngưng phát triển và rụi dần.

Vòi hoa mỗi ngày có thể vượt gần 10cm, nên lúc còn dưới mặt nước không thể thấy. Vòng khoanh đỏ trong hình 6 là vòi sen vừa mới nhú sang ngày thứ nhì.

Cách nhận biết vị trí có thể ra mầm hoa, là khi thấy lá cuốn như ở chiếc lá ở chỗ khoanh hình xanh dương của hình 6 thì tránh không động phạm tới chiếc lá đó và không cho giọt nước rơi ở gốc lá đó vì có thể nơi đó đang có mầm hoa nằm dưới mặt nước. (nhớ là phiến lá cuốn tròn chứ chua bung xòe ra)

Tôi dùng cách như trong khung vẽ xanh dương để châm nước vào những chậu dung tích nhỏ.

h7

Tức là tôi cắt 1 lá sen như cái phểu, có chừa cọng dài khoảng 20cm để làm cái cọc cắm vào khoảng gần giữa chậu sen, tôi đặt vòi nước lên trên lá sen khô ấy và vặn nước nhỏ giọt, khi đầy chậu thì tắt nước. Xem hình 7 .

Trồng lại sen mỗi sau 3 năm.

Chậu sen này 5 năm hơn mới trồng lại.

h8

Các củ sen già, thối thường trồi lên trên mặt chậu .

Các ngó sen tức ngó sen/ ngọn sen thường tập trung ở dưới đáy chậu.

Để nhiều năm không trồng lại, mầm sen rất khó khăn để trồi lên mặt chậu. Do đó, ít bông hay không ra bông.

CÁCH TRỒNG LẠI SEN:

- lật úp chậu sen rồi lấy chậu ra

-- dùng vòi nước xịt cho bớt bùn phần sen vừa đổ ra.

--- cắt những đoạn sen mang mầm ở đáy chậu mà mắt có thể trông thấy thành những đoạn có chứa 2 đốt củ sen. Tốt nhất vẫn là 2 đốt có ngọn như hình 1.

Nếu chỉ trồng lại không cho ai thì khỏi bới hết toàn bộ số sen vừa đổ ra bởi tốn công mà cũng chẳng có bao nhiêu ngọn sen trong giữa chậu, vì tất cả ngọn tốt có thể trồng lại đều nằm ở phía ngoài, nhìn vào là thấy. Phần khuất không thấy thường là đã hư thối hoặc không có mầm,

Cả một khối to của chậu sen (hình 8), chỉ có vài ngó sen có thể trồng lại được (xem phía vẽ màu đỏ)

Bấm vào để xem các bài cũ có liên quan:

•     91. DUYÊN SEN.
• 78. GHI CHO NGƯỜI BAN MỚI TRỒNG SEN
• 77. CHẬU TRỒNG SEN
• 74. CHUYỆN CHIẾT SEN.
• 57. CHUYỆN PHÂN BÓN
• 47. ĐỪNG NGẠI TRỒNG SEN.
• 46. CHIẾT SEN HỒNG.
• 24. CHIẾT SEN TRẮNG

77. CHẬU TRỒNG SEN

 

Nói chuyện với nhau về cách trồng sen cho người bạn mới xin sen thì mới ngộ ra vấn đề bấy lâu nay không chú ý.

Đó là chậu trồng sen.

Thấy rằng cũng có người có suy nghĩ y như mình lúc dợm dợm muốn trồng sen. - Ngán việc đào hồ để trồng hoặc xây bồn để trồng.

Gửi hình để giải thích rằng không phải đào đất, rằng sân xi măng vẫn trồng được, cũng không cần xây hồ - đó là trồng trong chậu. Miễn là chậu có hình tròn và đăt thẳng lên mặt đất.

Mới hay rằng bạn xin sen lần này quan trọng về hình thức của chậu sen và cảnh quan chứ không chú trọng đến đặc tính của sen là thích nhận nắng trọn ngày.

Những cái tub bằng nhựa không lọt vào tầm ngắm vì trong mắt của bản có lẽ nó không phù hợp với khuôn viên sân nhà của bản.

Giải thích với bạn ấy rằng:

- dù trồng trong bồn to thì cũng vẫn trồng sen trong những tub phù hợp với độ cao của bồn sen

- dù trồng trong tub nhựa thì cũng có cách để dấu - đó là xếp gạch xung quanh.

-- lý do trồng trong tub nhựa và chọn cách xếp gạch vì sen muốn tốt phải trồng lại sau 2 hay 3 hay 4 năm. 

Khi trồng lại phải bỏ tất cả đất và chỉ chọn giữ lại 1 hay 2 ngó sen cho mỗi tub. 

Với những tub dung tích lớn hơn 65 lit thì việc bóc toàn bộ số bùn & sen trong tub rất tốn sức.

Tôi chọn xếp gạch vì tôi sẽ bưng bê dễ dàng và có thể tạo hình đổi mới cảnh quan.

Mở gạch ra, lật úp châu sen , dùng vòi xịt để chọn lựa củ sen mập mạnh.... thì với sức khỏe của tôi, việc đó không nặng nhọc và không bị dính bùn bẩn nhiều. 

Chứ trồng trực tiếp trong bồn chậu đẹp thì việc chiết sen theo tôi nghĩ thì có lẽ vất vả hơn.

Cuộc trò chuyện hôm qua mở cho tôi cái nhìn thoáng hơn, bấy lâu nay tôi chỉ quen lối mòn cung cách của mình,- là quan tâm tới cây trồng và sự thích hợp với khả năng mà chưa hề để ý đến cái vẻ đẹp tổng thể.

Hy vọng các nàng sen này sẽ hơn các nàng sen của nhà tôi - 2 chủ nhân của nó đều thích cảnh quan đẹp.

===

Bài liên quan.

• 47. ĐỪNG NGẠI TRỒNG SEN.
• 24. CHIẾT SEN TRẮNG
• 47. ĐỪNG NGẠI TRỒNG SEN.
• 46. CHIẾT SEN HỒNG.