78. GHI CHO NGƯỜI BAN MỚI TRỒNG SEN

 

Hôm qua bạn mới xin sen hỏi nhiều điều, mới hay rằng những ghi chép ngắn gửi qua tin nhắn bạn ấy chưa thông nên hôm nay ghi dài dòng hơn và đầy đủ các công đoạn từ lúc chuẩn bị trồng đến chăm sóc và trồng lại.

Ghi chép này dựa vào những gì đã làm, vẫn còn nhiều điều chưa ngộ ra, nhưng nó vẫn mới cho những người chưa tìm hiểu về việc trồng sen.

CHO NGƯỜI MỚI TRỒNG SEN

A-KHÁI NIỆM CHUNG :

1/ Sen là loại cây sống lâu năm trong nước. Sen phát triển từ những thân rễ mà người Việt mình gọi là ngó sen (củ sen )

h1

2/ Sen phát triển tốt ở độ sâu thích hợp (sâu khoảng 30 đến 40cm)

[- quá sâu Sen sẽ không phát triển

[- quá cạn/ nông thì sen sẽ không tốt.

3/ Nhận ánh sáng mặt trời trực tiếp (tối thiểu phải có khoảng  4 đến 6 tiếng đồng hồ nhận nắng mỗi ngày) 

4/ Bón NPK để hỗ trợ phát triển và ra hoa

5/ Phải trồng lại sau 3 năm sen mới tốt. Không trồng lại sen vẫn sống nhưng kém tốt (lý do được giải thích ở cuối bài)

B- CÁCH TRỒNG.

Có 2 cách để trồng:

- trồng bằng hạt

--trồng bằng củ sen ( có nơi còn gọi là NGÓ sen)

h2

Cách trồng bằng củ sen: (xem hình 1 và hình 2)

1/ Chọn củ sen: chọn đoạn ngọn sen có 2 lóng (xem hình 1).

CHÚ Ý:

-các lóng của củ/ngó sen được nối nhau bằng cái mắt mang rễ (các nhánh sen sẽ mọc ra từ những mắt này. Xem hình 1 sẽ thấy rõ), khi cắt phải cắt ở phía ngoài của cái mắt mang rễ ấy để đảm bảo rằng 2 lóng ngó sen được nằm phía trong mắt mang rễ vì nếu cắt mất phần mắt mang rễ thì nước sẽ luồn vào thân củ sen làm thối củ sen. (xem kỹ hình 2 và 1)

- đoạn chọn trồng không bị gãy ở bất kì vị trí nào.

2/ Chậu để trồng: là chậu tròn. Tránh chậu có góc vuông - Ngó sen thường mọc chạy men theo ven thành chậu, cho nên góc vuông làm hạn chế đường đi của sen - khi chạm phải góc thì ngọn sen bị khựng lại không mọc tốt nếu như không bị vật cản đường (xem hình 3).

h3

Để biết phải nên chọn chậu kích thước cỡ nào thì khi xin Sen về nên để ý:

-Nếu củ sen to mập và dài thì đó là loại sen cần chậu to khoảng 65l trở lên thì mới đủ chỗ cho ngó sen bò men theo vòng chậu. (xem hình 1 và 3.)

-Nếu củ sen ốm (xem hình 2), nhỏ thì không cần chậu lớn. Chậu khoảng 60 lít là được rồi. 

Cũng có thể trồng trong chậu 10 lít nhưng phải san chậu vào mùa thứ nhì.

3/Đất để trồng là đất trong sân vườn/ đất thịt

Đất thịt nặng, kết dính nên giúp sen đứng vững hơn so với Potting mix hay đất sạch Tribat  vì những đất này quá nhẹ.

Potting Mix để lâu năm cũng khá giống như đất thịt. Còn Tribat vì có chứa mụn xơ dừa nên dễ bị nổi ).

3/Chuẩn bị đất: Trước khi trồng 1 ngày thì:

-châm nước vô cho đất sền sệt như cháo loãng ngâm qua đêm. Số đất cao khoảng 30cm. Nếu không siêng thì trộn đất nhảo rồi trồng liền cũng không sao.

( có thể trộn thêm 1 muỗng cà phê PH N DƠI/ Dynamic Lifter) để giúp tăng trưởng

4/ Cách trồng:

-múc bớt số đất ngâm ngày trước ra *, còn chừa khoảng 20-25cm đất tính kể từ đáy chậu .

-đặt nhẹ nhàng ngó sen ở giữa chậu sao cho ngó sen hướng lên trên chút xíu 

-dùng cục gạch chặn lên đốt sen để giúp sen không bị nổi lên mặt nước

(hình này chỉ để thấy cách dằn gạch chứ không phải đã đặt trên đất )

- múc đất đã múc ra ban đầu * lấp củ sen một cách nhẹ nhàng để tránh gãy mầm lá, không lấp đất ở ngọn.

-châm nước thật nhẹ nhàng để tránh xô lệch đất hay va chạm làm xây sát các mầm lá hoặc các mầm ngủ (tức là mầm còn rất bé)

Trong thời gian 2 tuần đầu, giữ mực nước ở mức cao nhất của chậu ( có thể là 50cm) -do ở vị trí nhận nắng, ít nước sẽ làm nước nóng lên sinh ra bọt.

Luôn duy trì mực nước. ( tức là chú ý để châm thêm nước)

Sau 2 tuần thì giữ mực nước cao hơn mặt đất trồng sen là 30 - 40cm.

5/Cách bón phân:

-sau 2 tuần, nếu thấy có lá mọc nổi là đà trên mặt nước thì bón Phân dơi/ Dynamic Lifter (½ muỗng cà phê cho chậu chứa khoảng 9l nước). Bón bằng cách rải đều trên mặt nước. 

(cách khác: gói phân vào báo rồi nhét vào đất ở giữa chậu sen. Cách này an toàn cho sen nhất nhưng phải có cây cắm để giữ gói phân không bị nổi lên mặt nước)

-sau tuần thứ 3 bón NPK 

[nếu chậu 9 lít thì ½  muỗng cà phê NPK cho mỗi 3 tuần 

[nếu chậu 60 lit thì 1  muỗng cà phê NPK cho mỗi 2 tuần 

Gói phân bón vào giấy báo rồi nhét vào giữa chậu. 

(trước đây tôi dùng cách gói phân trong giấy báo, nhưng 3 năm gần đây, tôi rải phân trực tiếp vào vòng vòng giữa chậu) 

 -từ tuần thứ 5 trở đi, duy trì bón phân đều đặn mỗi tuần ( số lượng phân tùy thuộc vào kích thước của chậu trồng sen- ví dụ chậu 10 lít, chậu 60l  hay 65l hay hơn

- giữ mực nước ổn định (khoảng 30-40cm).  Tốt nhất là châm nước mỗi ngày vì phân bón rất nóng, chỗ nhận nắng suốt ngày, nước bốc hơi nhanh làm cho nước bị nóng gây cháy rễ.

h5

Có thể dùng bất kỳ nhãn hiệu NPK miễn sao có chú ý đến số của N và K trong khoảng từ 8 đến 10  (xem khung vẽ đỏ ở hình 5) 

Ở đây tôi dùng NPK loại cho cam quýt (Fruit and Citrus Food), hoặc loại bón cho bông hồng.

Ở VN có lẽ dùng phân Đầu Trâu 13 13 13 (tôi chưa rành, chỉ đọc chỉ dẫn nên ghi chỉ có tính gợi ý chứ không dám khuyên vì chưa thực tế)

6/ Chăm sóc:

Thường xuyên, cắt tỉa bỏ các lá già nằm là là trên mặt nước để giúp thông thoáng, tỉa bỏ các lá đứng già (lá mốc và có viền vàng). Cắt trên mực nước 1 chút xíu để tránh nước tràn vào làm hư củ sen.

CHÚ Ý: khi sen đã có lá đứng vươn cao (khoảng 1 tháng sau khi trồng - lúc này có thể có những ngó sen mang mầm hoa.

-châm nước phải kiên nhẫn để cho giọt nước thật nhỏ để tránh tổn thương các ngó sen mang mầm hoa. (thường là cho giọt nước nhỏ giọt vào gần giữa chậu vì các ngó sen có xu hướng bò vòng quanh chậu )

h6

- tránh va chạm vào vòi hoa vì hễ có va chạm là vòi hoa ngưng phát triển và rụi dần.

Vòi hoa mỗi ngày có thể vượt gần 10cm, nên lúc còn dưới mặt nước không thể thấy. Vòng khoanh đỏ trong hình 6 là vòi sen vừa mới nhú sang ngày thứ nhì.

Cách nhận biết vị trí có thể ra mầm hoa, là khi thấy lá cuốn như ở chiếc lá ở chỗ khoanh hình xanh dương của hình 6 thì tránh không động phạm tới chiếc lá đó và không cho giọt nước rơi ở gốc lá đó vì có thể nơi đó đang có mầm hoa nằm dưới mặt nước. (nhớ là phiến lá cuốn tròn chứ chua bung xòe ra)

Tôi dùng cách như trong khung vẽ xanh dương để châm nước vào những chậu dung tích nhỏ.

h7

Tức là tôi cắt 1 lá sen như cái phểu, có chừa cọng dài khoảng 20cm để làm cái cọc cắm vào khoảng gần giữa chậu sen, tôi đặt vòi nước lên trên lá sen khô ấy và vặn nước nhỏ giọt, khi đầy chậu thì tắt nước. Xem hình 7 .

Trồng lại sen mỗi sau 3 năm.

Chậu sen này 5 năm hơn mới trồng lại.

h8

Các củ sen già, thối thường trồi lên trên mặt chậu .

Các ngó sen tức ngó sen/ ngọn sen thường tập trung ở dưới đáy chậu.

Để nhiều năm không trồng lại, mầm sen rất khó khăn để trồi lên mặt chậu. Do đó, ít bông hay không ra bông.

CÁCH TRỒNG LẠI SEN:

- lật úp chậu sen rồi lấy chậu ra

-- dùng vòi nước xịt cho bớt bùn phần sen vừa đổ ra.

--- cắt những đoạn sen mang mầm ở đáy chậu mà mắt có thể trông thấy thành những đoạn có chứa 2 đốt củ sen. Tốt nhất vẫn là 2 đốt có ngọn như hình 1.

Nếu chỉ trồng lại không cho ai thì khỏi bới hết toàn bộ số sen vừa đổ ra bởi tốn công mà cũng chẳng có bao nhiêu ngọn sen trong giữa chậu, vì tất cả ngọn tốt có thể trồng lại đều nằm ở phía ngoài, nhìn vào là thấy. Phần khuất không thấy thường là đã hư thối hoặc không có mầm,

Cả một khối to của chậu sen (hình 8), chỉ có vài ngó sen có thể trồng lại được (xem phía vẽ màu đỏ)

Bấm vào để xem các bài cũ có liên quan:

•     91. DUYÊN SEN.
• 78. GHI CHO NGƯỜI BAN MỚI TRỒNG SEN
• 77. CHẬU TRỒNG SEN
• 74. CHUYỆN CHIẾT SEN.
• 57. CHUYỆN PHÂN BÓN
• 47. ĐỪNG NGẠI TRỒNG SEN.
• 46. CHIẾT SEN HỒNG.
• 24. CHIẾT SEN TRẮNG